به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز،‌ درنتیجه‌ی یک تحقیق بین‌رشته‌ای که به‌همت اعضای هیئت‌علمی بخش شیمی دانشگاه شیراز و بخش انکولوژی و خون‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز صورت گرفت، پژوهشگران موفق به ساخت یک ابزار حسگری قابل حمل هوشمند برای غربالگری سرطان خون شدند. این دستگاه که عملکردی مشابه یک بینی الکترونیکی نوری دارد، بر پایه آرایه‌ای از نقاط کوانتومی کربنی فلورسانس و نانوخوشه‌های فلزی ساخته شده و توانایی شناسایی ترکیبات آلی فرّار خون را با دقت بالا دارد.

دکتر بهرام همتی‌نژاد، استاد شیمی دانشگاه شیراز و سرپرست این تیم پژوهشی توضیح داد: این حسگر که براساس شبیه‌سازی حس بویایی کار می‌کند، با بوکشیدن ترکیبات شیمیایی فرّار خون می‌تواند سرطان خون در بالغین را در زمان بسیار اندک تشخیص دهد.

به‌گفته‌ی او این ترکیبات به‌عنوان نشانگرهای زیستی سرطان شناخته می‌شوند و در طراحی جدید، پژوهشگران با بهره‌گیری از فناوری نانو، آرایه‌ای متشکل از هفت عنصر حسگر فلورسانس را بر روی بستر کاغذ واتمن نشاندند. بستر حسگر در یک محفظه کوچک مکعبی که با چاپ سه‌بعدی ساخته شده قرار گرفته و دستگاه را به یک ابزار کوچک و قابل‌حمل تبدیل کرده است.  در این روش، تنها با استفاده از ۶۰ میکرولیتر نمونه خون و در شرایط کنترل‌شده دما و زمان، تغییرات فلورسانسی ناشی از واکنش ترکیبات آلی فرّار با حسگرها به شکل امضای رنگ‌سنجی ظاهر می‌شود. سپس داده‌های حاصل با روش آماری تحلیل افتراقی خطی پردازش و تفاوت دقیق میان نمونه‌های سالم و سرطانی آشکار می‌شود.

دکتر همتی‌نژاد گفت: این پروژه ماحصل فعالیت پژوهشی یک دانشجوی دکتری تخصصی شیمی تجزیه و یک دانشجوی فوق‌تخصص انکولوژی و سرطان‌شناسی بوده و موردحمایت بنیاد علم ایران درقالب خوشه‌ی پژوهشی چندتخصصی صورت گرفته است.

 گفتنی است، دیگر پژوهشگران این تیم تحقیقاتی، دکتر جواد تشخوریان (استاد شیمی دانشگاه شیراز)، دکتر ابوالفضل خلفی‌نژاد، دکتر مانی رمزی و دکتر وحید محمدکریمی (فوق تخصصان خون و سرطان از دانشگاه علوم پزشکی شیراز)، دکتر زهرا شجاعی‌فرد (استادیار بخش شیمی دانشگاه شیراز) و دکتر شیوا پسران (دانش‌آموخته ‌دکتری تخصصی شیمی تجزیه) هستند.

تصویر نتیجه تحقیقات استادان بخش شیمی دانشگاه شیراز روی جلد نشریه «شیمی تجزیه» انجمن شیمی آمریکا